Theo Tổ chức Nông nghiệp và Lương thực Liên hợp quốc (FAO), lệnh cấm đánh bắt cá ngừ bằng thiết bị thu hút cá FAD kéo dài 3 tháng tại Tây và Trung Thái Bình Dương (WCPO) sẽ hạn chế sản lượng cá ngừ trên toàn thế giới đến hết tháng 9/2025.
Đối với nhập khẩu cá ngừ tươi, có 05 thị trường hàng đầu về lượng nhập khẩu là: Mỹ, Thái Lan, Bồ Đào Nha, Nhật Bản và Pháp. Trong 3 tháng đầu năm 2025, nhập khẩu tăng ở Mỹ và Pháp, nhưng giảm ở các thị trường Thái Lan, Bồ Đào Nha, Nhật Bản. Nhập khẩu cá ngừ đông lạnh nguyên con, thường dùng để đóng hộp (trừ Nhật Bản) giảm, trái ngược với nhập khẩu cá ngừ phi lê đông lạnh giá trị cao tăng. Các nước nhập khẩu cá ngừ phi lê đông lạnh hàng đầu là Nhật Bản, Mỹ, Tây Ban Nha, Hàn Quốc và Bồ Đào Nha.
Thương mại quốc tế về nguyên liệu sơ chế (thăn cá ngừ đã hấp chín - đông lạnh) và cá ngừ chế biến sẵn (mã HS160414) đạt mức cao nhất trong vòng 5 năm qua - đạt 454.000 tấn trong quý I năm 2025. Thị phần nguyên liệu sơ chế ước đạt 23% với người mua chủ yếu là các nhà máy đóng hộp cá ngừ ở châu Âu và Thái Lan.
Trong những tháng đầu năm 2025, xuất khẩu toàn cầu các sản phẩm cá ngừ nguyên liệu sơ chế và cá ngừ chế biến sẵn tăng so với cùng kỳ năm trước. Trong số các nguồn cung hàng đầu, Thái Lan và Tây Ban Nha chủ yếu xuất khẩu các sản phẩm chế biến sẵn, trong khi Ecuador, Trung Quốc, Philippines và Việt Nam tăng xuất khẩu thăn cá ngừ đã hấp chín - đông lạnh sang thị trường châu Âu và Thái Lan.
Các quốc gia không sản xuất cá ngừ (gồm Mỹ, Vương quốc Anh và Bắc Ireland, Úc, Canada) chính là những nước dẫn đầu về nhập khẩu sản phẩm cá ngừ đóng hộp/chế biến. Tại Liên minh châu Âu, một lượng lớn sản phẩm cá ngừ chế biến sẵn (mã HS16) đã được tiêu thụ, chủ yếu thông qua thương mại nội khối EU.
Quý I năm 2025, nhập khẩu cá ngừ vằn đông lạnh toàn cầu giảm 25% so với cùng kỳ năm trước, đạt 261.700 tấn, nhưng nhập khẩu cá ngừ vây vàng tăng (+20%, đạt 145.668 tấn). Trong số năm thị trường hàng đầu, nhập khẩu tăng ở Bờ Biển Ngà (+50%), Philippines (+33,33%) và Nhật Bản (+19,35%) nhưng giảm ở Thái Lan (-14,10%) và Việt Nam (-8%).
Trong những năm gần đây, các nhà máy đóng hộp cá ngừ ở Thái Lan đã tiếp tục thay thế cá ngừ đông lạnh nguyên con bằng thăn cá ngừ đã sơ chế - đông lạnh để chế biến thành sản phẩm cuối cùng (tương tự như những gì đang diễn ra tại các nhà máy đóng hộp cá ngừ ở châu Âu). 6 tháng đầu năm 2025, nhập khẩu cá ngừ đông lạnh nguyên con giảm 25%, đạt 377.223 tấn; trong đó cá ngừ vằn chiếm 70%, cá ngừ vây vàng chiếm 20%. Nhập khẩu thăn cá ngừ hấp chín vào Thái Lan đã tăng 16% so với cùng kỳ năm trước, đạt 39.479 tấn, chủ yếu đến từ Trung Quốc, Indonesia và Việt Nam.
Trong 3 tháng đầu năm 2025, Liên minh châu Âu đã nhập khẩu 83.808 tấn thăn cá ngừ đã hấp chín - đông lạnh, tăng 33,87% so với cùng kỳ năm trước. Trung Quốc chiếm thị phần lớn nhất trong nguồn cung này (36%; tương đương với 30.349 tấn); các nhà cung cấp hàng đầu khác là Indonesia (18%; 15.392 tấn) và Ecuador (12%; 9.869 tấn). Trong đó, Indonesia ghi nhận mức tăng trưởng mạnh nhất (+84%) so với cùng kỳ năm trước.
Thương mại toàn cầu đối với cá ngừ tươi và cá ngừ đông lạnh (không đóng hộp) bắt đầu phục hồi từ tháng 02 đến tháng 5 năm 2025 cùng với các lễ hội ở Đông Nam Á và Viễn Đông. Hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực nhà hàng và dịch vụ ăn uống diễn ra sôi động trong giai đoạn này tại Nhật Bản, Trung Quốc, Đài Loan, Hàn Quốc, Singapore, Malaysia và Thái Lan.
Mỹ đạt mức cao nhất trong 5 năm về nhập khẩu cá ngừ chế biến
Trong tổng lượng cá ngừ không đóng hộp nhập khẩu vào Mỹ trong quý I năm 2025, cá ngừ phi lê/bít tết đông lạnh chiếm tỷ trọng cao nhất, đạt 62,5%. Các nhà cung cấp chính là Việt Nam, Indonesia, Thái Lan, Nhật Bản và Đài Loan (Trung Quốc). Trong giai đoạn này, thị trường đã nhập khẩu hơn 10.000 tấn cá ngừ phi lê đông lạnh, tăng 43% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài ra, 15 tấn cá ngừ vây xanh nguyên con đông lạnh giá cao (thường được sử dụng trong các nhà hàng Nhật Bản) đã được nhập khẩu trong quý I năm 2025.
Nhu cầu tiêu dùng cá ngừ giá trị cao tại thị trường Mỹ đang tăng lên và trong quý I năm 2025, quốc gia này vẫn là nhà nhập khẩu cá ngừ tươi vận chuyển bằng đường hàng không lớn nhất thế giới. Tổng cộng Mỹ đã nhập khẩu 3.220 tấn cá ngừ vây vàng, 1.500 tấn cá ngừ vây xanh và 937 tấn cá ngừ mắt to.
Nhập khẩu cá ngừ chế biến sẵn vào Mỹ đạt 64.512 tấn trong quý 1 năm 2025 - là mức cao nhất trong vòng 5 năm lại đây. Nước xuất khẩu hàng đầu, Thái Lan, chiếm 50% tổng kim ngạch, tiếp theo là Việt Nam và Ecuador. Cả ba quốc gia Thái Lan, Việt Nam và Ecuador đều ghi nhận kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ cao kỷ lục trong giai đoạn này. 6 tháng đầu năm 2025, nhập khẩu cá ngừ đóng hộp vào Mỹ tăng 16,51% so với cùng kỳ năm trước, nhờ nguồn cung tăng từ Thái Lan, Việt Nam, Ecuador và Mexico.
EU giảm nhập khẩu cá ngừ tươi vận chuyển đường hàng không
Trong quý I năm 2025, lượng nhập khẩu cá ngừ đông lạnh nguyên con (cá ngừ vây xanh Đại Tây Dương/Thái Bình Dương, cá ngừ vây xanh miền Nam, cá ngừ mắt to) và phi lê cá ngừ đông lạnh của EU đã tăng lên, lần lượt đạt 52.934 tấn và 12.336 tấn. Tuy nhiên, lượng nhập khẩu cá ngừ tươi vận chuyển bằng đường hàng không đã giảm hơn 45%, từ 6.223 tấn trong Quý 1 năm 2024 xuống còn 3.398 tấn trong Quý 1 năm 2025.
Nhập khẩu cá ngừ chế biến vào Liên minh châu Âu đã tăng đáng kể, đạt 225.558 tấn, tăng 27,84% so với cùng kỳ năm trước. Trong số này, 37%, tương đương 83.809 tấn, bao gồm thăn cá ngừ sơ chế - đông lạnh, được nhập khẩu để sản xuất các sản phẩm cuối cùng có giá trị cao hơn tại Tây Ban Nha, Ý, Bồ Đào Nha và Pháp. Nguồn cung thăn cá ngừ sơ chế cho các thị trường EU tăng từ Trung Quốc, Indonesia, Ecuador, Philippines và Việt Nam.
Nhìn chung, nhu cầu tiêu dùng cá ngừ chế biến sẵn tại các nước sản xuất ở châu Âu vẫn rất mạnh. Trong quý I năm 2025, thương mại cá ngừ chế biến nội khối EU đạt 65.000 tấn, bao gồm cả tái xuất thăn cá ngừ đã hấp chín.
Nhật Bản đạt mức cao kỷ lục trong 5 năm về nhập khẩu cá ngừ tươi/đông lạnh
Năm nay, lễ hội hoa anh đào và Tuần lễ Vàng tại Nhật Bản đã mang lại thành công cho ngành khách sạn, nhà hàng và dịch vụ ăn uống (HORECA) khi lượng khách du lịch nước ngoài đến tham dự lễ hội đạt mức kỷ lục. Xu hướng này tiếp tục diễn ra trong tháng 6 đến tháng 8/2025. Do đó, không giống những năm trước, nhu cầu cá ngừ sashimi tại chợ đấu giá Toyosu vẫn ổn định trong 6 tháng đầu năm 2025, bất chấp nhu cầu của người tiêu dùng địa phương giảm.
Trong giai đoạn từ tháng 01 đến tháng 3 năm 2025, nhập khẩu cá ngừ tươi và đông lạnh, bao gồm cả phi lê, của Nhật Bản đã tăng 13,26% so với cùng kỳ năm trước, đạt 55.251 tấn, mức cao nhất trong 5 năm. Xu hướng tích cực này tiếp tục diễn ra trong quý 2 năm 2025, nâng tổng khối lượng nhập khẩu trong 6 tháng đầu năm 2025 lên 148.904 tấn (so với 131.606 tấn của nửa đầu năm 2024) cung cấp cho các siêu thị và ngành dịch vụ ăn uống (nhà hàng, cửa hàng sushi). Trong số này, có tới 60-70% là cá ngừ không đóng hộp, giá trị cao.
Tổng khối lượng giao dịch cá ngừ sashimi (cá ngừ vây xanh, cá ngừ mắt to và cá ngừ vây vàng) đạt mức cao kỷ lục trong Tuần lễ Vàng từ tháng 4 đến tháng 5/2025. Tại Nhật Bản, “Tuần lễ Vàng” là sự kết hợp của bốn ngày lễ quốc gia, năm nay rơi vào khoảng thời gian từ ngày 29/4 đến ngày 5/5. Hoạt động kinh doanh nói chung đối với các loại hải sản giá trị cao (bao gồm cá ngừ) trong ngành dịch vụ ăn uống nhờ đó được thúc đẩy.
Nhật Bản là thị trường nhập khẩu cá ngừ đóng hộp lớn nhất tại khu vực Châu Á - Thái Bình Dương. Trong quý I năm nay, nhập khẩu mặt hàng này đã tăng 6,66%, đạt 16.518 tấn. FAO dự đoán nhu cầu nhập khẩu cá ngừ đóng hộp của Nhật Bản vẫn tiếp tục tăng.
Việt Nam tìm đường ở các thị trường lớn
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), tháng 8/2025 cho thấy tín hiệu khởi sắc với mức tăng nhẹ sau nhiều tháng giảm tốc, tăng 1,4% so với cùng kỳ, đạt hơn 91 triệu USD. Tính luỹ kế 8 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam chỉ đạt gần 633 triệu USD, giảm 2,3% so với cùng kỳ.
Xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ vẫn chiếm tỷ trong lớn nhất. Trong tháng 8, mặc dù vẫn giảm nhưng tốc độ sụt giảm đã chậm lại, đạt 29 triệu USD, giảm gần 21% so với cùng kỳ năm ngoái. Ngành cá ngừ Việt Nam đang chịu áp lực lớn bởi chính sách thuế mới, khiến đơn hàng của doanh nghiệp chững lại. So với các đối thủ như Ecuador (thuế chỉ 15%) hay Indonesia và Philippines (19%), cá ngừ Việt Nam đang dần mất lợi thế với mức thuế đối ứng 20%.
EU giữ vững vị trí thứ hai sau Mỹ. Xuất khẩu cá ngừ sang thị trường tiếp tục duy trì đà tăng trưởng trong tháng 8 với mức tăng 6% so với cùng kỳ, đạt 17 triệu USD, tăng 6%. Trong số các nước EU, Hà Lan và Italy nổi bật với mức tăng trưởng lần lượt 40% và 43%. Xuất khẩu sang Đức trong tháng này cũng tăng so với cùng kỳ với mức tăng 26%.
Tại khối thị trường các nước tham gia Hiệp định CPTPP, xuất khẩu sang các thị trường lớn trong khối đang khởi sắc. Xuất khẩu cá ngừ sang Nhật Bản bất ngờ tăng cao trong tháng 8/2025 với mức tăng 88%. Cùng với đó, xuất khẩu sang Canada cũng vẫn giữ được đà tăng trưởng tốt. Trái lại xuất khẩu sang Mexico mặc dù vẫn tăng nhưng đang chậm lại.
Ngoài các thị trường truyền thống, một số thị trường mới nổi cũng có tín hiệu tích cực như Nga (+17,8%), Philippines (+72,4%) và đặc biệt Thái Lan (+248%), đưa quốc gia này trở thành điểm đến đáng chú ý. Ngược lại, xuất khẩu sang Israel giảm 13,2%, phản ánh sự biến động nhu cầu nhập khẩu tại thị trường này. Những bất ổn về địa chính trị tại khu vực thị trường Trung Đông đang tác động mạnh tới xuất khẩu cá ngừ sang khu vực thị trường này.
Dự báo, xu hướng xuất khẩu cá ngừ sẽ có hội phục hồi nhờ nhu cầu cuối năm tăng. Tuy nhiên, ngành vẫn đối diện thách thức từ giá nguyên liệu biến động, chi phí logistics và cạnh tranh từ các quốc gia sản xuất lớn.
Nhận định của FAO
Từ tháng 7-9/2025, việc cấm đánh bắt cá ngừ bằng thiết bị dò cá (FAD) tại Trung và Tây Thái Bình Dương đang khiến sản lượng cá ngừ khai thác sụt xuống mức tương đối thấp. Tuy nhiên, nhu cầu thấp từ các nhà máy đóng hộp cá ngừ Thái Lan đã giữ giá cá ngừ vằn ổn định ở mức 1.500 USD/tấn (CFR Bangkok) trong các tháng 6-8. Nhập khẩu cá ngừ vằn đông lạnh tại Thái Lan đã giảm trong quý II năm 2025, trong khi nhu cầu về thăn cá ngừ hấp chín dường như tăng lên.
Bài toán cung - cầu sẽ quyết định giá nguyên liệu thô trong thương mại quốc tế. Tại Nhật Bản, hoạt động thương mại cá ngừ sashimi chậm lại trong tháng 9/2025 nhưng sẽ cải thiện trong những tháng cuối năm 2025. Một yếu tố khác sẽ tác động đến người tiêu dùng Nhật Bản là việc 2.000 mặt hàng thực phẩm của Nhật đã tăng giá từ tháng 7/2025. Giá của hơn 200 sản phẩm tại các siêu thị Nhật Bản (đặc biệt là thực phẩm chế biến) đang bị ảnh hưởng.
Trong khi đó, tại Mỹ, từ cuối tháng 8/2025, các nhà hàng sushi đã cảnh báo người tiêu dùng về việc tăng giá do mức thuế quan cao đối với hải sản nhập khẩu. Tại Liên minh châu Âu, xu hướng thị trường tích cực đối với cá ngừ sơ chế và chế biến sẵn đã duy trì liên tục trong 6 tháng đầu năm 2025 với mức tăng 12,82% về lượng nhập khẩu. Điều này có thể dẫn đến việc nhập khẩu giảm nhẹ trong quý III năm 2025.
Ngọc Thúy – FICen